Najważniejsze elementy świątyni muzułmańskiej to:
– Sala modlitw – tutaj spotykają się wyznawcy islamu, aby wspólnie się modlić;
– Mihrab – miejsce wskazujące kierunek, w którym powinni być zwróceni wierni podczas modlitwy (wyznacza go świątynia Kaaba w Mekce);
– Minaret – wysoka wieża służąca muezinowi do wzywania wiernych na modlitwę;
– Studnia – przed każdą modlitwą należy obmyć ciało.
Wokół meczetu wzniesiony jest zazwyczaj mur, mający zapewnić spokój podczas modłów oraz szkoła koraniczna, w której chłopców uczono czytania oraz religii.
Meczet
Meczet, arabski masjid lub jāmiʿ, każdy dom lub otwarte miejsce modlitwy w islamie. Arabskie słowo masjid oznacza „miejsce prostracji” do Boga, a to samo słowo jest używane w języku perskim, urdu i tureckim. Można wyróżnić dwa główne typy meczetów: masjid jāmiʿ, czyli „meczet zbiorczy”, duży meczet kontrolowany przez państwo, będący centrum kultu wspólnoty i miejscem piątkowych nabożeństw; oraz mniejsze meczety prowadzone prywatnie przez różne grupy społeczne.
Pierwsze meczety wzorowane były na miejscu kultu proroka Mahometa – dziedzińcu jego domu w Medynie – i były to po prostu działki ziemi oznaczone jako święte. Chociaż meczet jako taki przeszedł wiele zmian architektonicznych, budynek pozostaje zasadniczo otwartą przestrzenią, zwykle zadaszoną, zawierającą miḥrāb i minbar, z minaretem czasami dołączonym do niego. Miḥrāb, półokrągła nisza zarezerwowana dla imāma, który ma prowadzić modlitwę, wskazuje qiblah – czyli kierunek Mekki. Minbar, siedzisko na szczycie stopni umieszczonych na prawo od miḥrāb, służy kaznodziei (khaṭīb) jako ambona. W początkach islamu władcy wygłaszali swoje mowy z minbaru. Niekiedy w pobliżu miḥrāb znajduje się również maqsūrah, skrzynia lub drewniany parawan, który pierwotnie miał osłaniać czczącego władcę przed zabójcami. Maty lub dywany pokrywają podłogę meczetu, gdzie rytualna modlitwa (ṣalāt) jest wykonywana przez rzędy mężczyzn, którzy kłaniają się i prostują pod przewodnictwem imāma.
Na zewnątrz meczetu stoi minaret (maʾdhanah), który pierwotnie był dowolnym podwyższonym miejscem, a obecnie zwykle wieżą. Jest on używany przez muezzina (muʾadhdhin, „zawiadowca”) do ogłaszania wezwania do modlitwy (adhān) pięć razy każdego dnia. Miejsce do ablucji, zawierające bieżącą wodę, jest zwykle dołączone do meczetu, ale może być od niego oddzielone.
Począwszy od własnego domu Mahometa, meczety zaczęły być wykorzystywane do wielu funkcji publicznych – wojskowych, politycznych, społecznych i edukacyjnych. Szkoły i biblioteki były często dołączone do średniowiecznych meczetów (np. meczet Al-Azhar w Kairze). Meczet pełnił również funkcję sądu aż do czasu wprowadzenia świeckiego prawa w wielu krajach islamskich w czasach nowożytnych. Podczas gdy wiele społecznych, edukacyjnych i politycznych funkcji meczetu zostało przejętych przez inne instytucje w czasach współczesnych, pozostaje on ośrodkiem o znacznych wpływach. W niektórych przypadkach do meczetu przylega maktab (szkoła podstawowa), głównie w celu nauczania Koranu, a dla mieszkańców okolic prowadzone są nieformalne zajęcia z prawa i doktryny.
Meczet różni się od kościoła pod wieloma względami. Ceremonie i nabożeństwa związane z zawieraniem małżeństw i narodzinami nie są zazwyczaj odprawiane w meczetach, a obrzędy, które są ważną i integralną funkcją wielu kościołów, takie jak spowiedź, pokuta i bierzmowanie, nie istnieją tam. Modlitwa odbywa się poprzez pokłony i prostracje, bez jakichkolwiek krzeseł czy siedzeń. Mężczyźni stoją w rzędach, boso, za imām i śledzą jego ruchy. Bogaci i biedni, wybitni i zwykli ludzie, wszyscy stoją i kłaniają się razem w tych samych rzędach. Kobiety mogą uczestniczyć w modlitwach, ale muszą zajmować osobną przestrzeń lub komorę w meczecie. W meczecie nie używa się posągów, przedmiotów rytualnych ani obrazów; jedynymi dozwolonymi dekoracjami są napisy wersetów Koranu oraz imiona Mahometa i jego Towarzyszy. Profesjonalni śpiewacy (qurrāʾ) mogą intonować Koran zgodnie ze sztywno przepisanymi systemami nauczanymi w specjalnych szkołach, ale żadna muzyka ani śpiew nie są dozwolone.
